Εισαγωγή
Θρομβοφιλία είναι η τάση για σχηματισμό θρόμβου σε έναν άνθρωπο. Μπορεί να είναι κληρονομούμενη, σε περιπτώσεις όπου αλλαγές στον γενετικό κώδικα μεταφέρονται από τους γονείς στα παιδιά, ή επίκτητη η οποία οφείλεται σε εξωγενείς ή ενδογενείς παράγοντες. Σχετίζεται με αλλαγές στους μηχανισμούς αιμόστασης και χαρακτηρίζεται από αυξημένη τάση του αίματος για σχηματισμό θρόμβων. Κληρονομούμενοι παράγοντες είναι για παράδειγμα η ανεπάρκεια πρωτεϊνών όπως η C και S, καθώς και η παρουσία μεταλλάξεων σε συγκεκριμένα γονίδια όπως ο Factor V (FV Leiden), το γονίδιο της προθρομβίνης (FII), το MTHFR γονίδιο και άλλα γονίδια που τα τελευταία χρόνια προστίθενται στους προδιαθεσικούς αυτούς παράγοντες.
Ένα μεγάλο ποσοστό των θρομβωτικών επεισοδίων οφείλονται σε γενετικούς παράγοντες, αν και είναι γνωστό πως η θρομβοφιλία υφίσταται πολύπαραγοντική ρύθμιση.
Υπάρχει συσχέτιση της θρομβοφιλίας με τις καθ΄ έξιν αποβολές, καθώς θρομβωτικές βλάβες στον πλακούντα θρομβοφιλικών γυναικών με επιπλοκές στη κύηση έχουν αναφερθεί σε αρκετές μελέτες.
Σε κάθε περίπτωση θρομβοφιλίας απαιτείτε η παρακολούθηση από ειδικό αιματολόγο.
Παράγοντας πήξης FV Leiden – Μετάλλαξη G1691A-
Η αντίσταση στην ενεργοποιημένη πρωτεΐνη C (APC-R), δηλαδή η αντίσταση στη αντιπηκτική της δράση αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1993.
Η κληρονομική APC-R οφείλεται στο 95%, στη σημειακή μετάλλαξη του γονιδίου του παράγοντα V στο χρωμόσωμα 1. Κατά τη μετάλλαξη αυτή η αντικατάσταση μια βάσης οδηγεί στη σύνθεση ενός νέου παράγοντα V ο οποίος καλείται FV Leiden.
Η μετάλλαξη στο γονίδιο του παράγοντα FV Leiden είναι το πιο συχνό αίτιο κληρονομικής θρομβοφιλίας. Παρατηρείται με την ίδια συχνότητα σε γυναίκες και άνδρες. Στις γυναίκες επιπροσθέτως αυξάνει την τάση σχηματισμού θρόμβων κατά τη διάρκεια της κύησης, ή κατά τη λήψη οιστρογόνων. Ο κίνδυνος εμφάνισης θρομβωτικού επεισοδίου αυξάνει σε διαφορετικά ποσοστά σε ετεροζυγώτες και ομοζυγώτες και σε κάθε περίπτωση απαιτείτε η παρακολούθηση από ειδικό αιματολόγο.
Μετάλλαξη της προθρομβίνης -G20210A-
Σημαντικός παράγοντας πήξης είναι ο παράγοντας II (προθρομβίνη), με κύρια δράση την μετατροπή του ινωδογόνου σε ινώδες. Η μετάλλαξη της προθρομβίνης G20210A, είναι μια σημειακή μετάλλαξη – εδράζεται στο χρωμόσωμα 11 (11p11 – q12) και οδηγεί σε αντικατάσταση βάσης στη νουκλεοτιδική θέση 20210 του γονιδίου. H αλλαγή αυτή έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων της προθρομβίνης στο πλάσμα, αυξάνοντας ταυτόχρονα και το κίνδυνο εμφάνισης θρομβοεμβολικής νόσου. Η μετάλλαξη G20210A εμφανίζεται στο 2-3 % του Καυκάσιου πληθυσμού και ανιχνεύεται στο 6 % των περιπτώσεων ασθενών που παρουσίασαν κάποιο θρομβοεμβολικό επεισόδιο.
Αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή μορφή θρομβοφιλίας, μετά το παράγοντα V Leiden και έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης θρομβοεμβολικών επεισοδίων και διακοπής της κύησης. Ο κίνδυνος στους φορείς της μετάλλαξης αυξάνει, όταν στο ίδιο άτομο συνυπάρχει και δεύτερη μετάλλαξη σε άλλο γονίδιο σχετιζόμενο με θρομβοφιλία.
Υπερομοκυστεϊναιμία και MTHFR
Η ρεδουκτάση του μεθυλο-τετραϋδροφυλλικού οξέος (MTHFR) είναι ένα ένζυμο που εμπλέκεται στη ρύθμιση των επιπέδων της κυκλοφορούσας ομοκυστεΐνης. Το φυλλικό οξύ, η βιταμίνη B6 και η B12 είναι επίσης σημαντικοί συμπαράγοντες σ’ αυτή τη μεταβολική οδό. Μια μετάλλαξη στο γονίδιο της MTHFR καθιστά το ένζυμο θερμοευαίσθητο με ελαφρά μείωση της δράσης του. Η ομοζυγωτία γι’ αυτή τη μετάλλαξη είναι παρούσα στο 11% των Καυκάσιων και μπορεί να οδηγήσει σε υπερομοκυστεϊναιμία όταν συνυπάρχει και διατροφική έλλειψη φυλλικού. Στις γυναίκες, η υπερομοκυστεϊναιμία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καθ’ έξιν αποβολών.
Βιβλιογραφία
- C Fatini , L Conti, V Turillazi, E Sticchi, I Romagnuolo, MN Milanini, C Cozzi, R Abbate, I Noci. Unexplained infertility: association with inherited thrombophilia. Thromb. Res. 2012 May;129 (5) e 185-188
- A Kuperman, P Di Micco, B Brenner. Fertility, infertility and thrombophilia. Womens Health, 2011 Sep; 7 (5):545-53
- T Baglin, E Gray, M Greaves, BJ Hunt, D Keeling, S Machin, I Mackie, M Makris, T Nokes, D Perry, RC Tait, I Walker, H Watson. Clinical guidelines for testing for heritable thrombophilia. Br J Haematol 2010; 149:209–220.
- AN Nicolaides, HK Breddin, P Carpenter. Thrombophilia and venous thromboembolism. International consensus statement. Guidelines according to scientific evidence. Int Angiol 2005; 24:1–26